Diwali (Deepavali), η λεγόμενη «Γιορτή των Φώτων»

Η γιορτή του Diwali συνδέεται με πολλαπλές Ινδουιστικές παραδόσεις. Η πλέον γνωστή προέρχεται από το έπος Ραμαγιάνα και αναφέρεται στην επιστροφή του πρίγκιπα Ράμα στην πόλη Αγιόντια μετά την εξορία του και τη νίκη του επί του δαίμονα Ράβανα. Οι κάτοικοι, για να τιμήσουν τον ηρωισμό και τη θεϊκή του υπόσταση, φώτισαν την πόλη με χιλιάδες λυχνάρια (diyas), τα οποία έγιναν σύμβολα τόσο της θεϊκής παρουσίας όσο και της επανόδου του φωτός και της δικαιοσύνης στον κόσμο. Κάθε φλόγα αντιπροσωπεύει την ψυχή που αποζητά τη σοφία, την κάθαρση και την ενότητα με το θείο. Η φωταγώγηση των σπιτιών και των δρόμων, που παραμένει το πιο χαρακτηριστικό έθιμο, λειτουργεί ως τελετουργική αναπαράσταση της εσωτερικής αφύπνισης και της ηθικής αναγέννησης του πιστού.

Παράλληλα, η γιορτή περιλαμβάνει προσευχές στη θεά Λάκσμι, σύμβολο ευημερίας και καλής τύχης, καθώς και πρακτικές καθαρμού — καθαρισμός του σπιτιού, ανανέωση ενδυμάτων, παρασκευή γλυκισμάτων και ανταλλαγή δώρων. Ολόκληρο το τελετουργικό συγκροτεί ένα πολυεπίπεδο σύστημα νοημάτων, όπου το φυσικό φως έχει πνευματική και κοινωνική σημασία.

Στην κοινωνιολογία της θρησκείας, το Diwali θεωρείται ένα φαινόμενο συλλογικής επανένωσης και ανανέωσης των κοινωνικών δεσμών. Η συμμετοχή σε κοινές τελετουργίες, οι οικογενειακές συναθροίσεις, η ανταλλαγή δώρων και εδεσμάτων αποτελούν μηχανισμούς αναπαραγωγής κοινωνικής συνοχής και ταυτότητας. Το φως, με τον διπλό του συμβολισμό — πνευματικό και κοινωνικό — λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο ιερό και το κοσμικό. Εκφράζει τη θεία παρουσία, ενώ παράλληλα ενώνει οικογένειες και κοινότητες γύρω από ένα κοινό βίωμα χαράς, ειρήνης και ελπίδας.

Σε συγκριτική θεώρηση, ο συμβολισμός του φωτός παρουσιάζει παραλληλισμούς με χριστιανικές γιορτές, ιδιαίτερα τα Χριστούγεννα. Και στις δύο παραδόσεις, το φως δεν είναι απλώς φυσικό φαινόμενο, αλλά θεολογική μεταφορά της θείας αποκάλυψης και της σωτηρίας. Οι κοινωνικές επιστήμες αναγνωρίζουν αυτή την κοινή ανθρωπολογική ρίζα: τα φώτα εκφράζουν την προσδοκία για πνευματική απολύτρωση και την ανάγκη των ανθρώπων να αισθανθούν μέλη μιας ευρύτερης πνευματικής οικογένειας.

Το Diwali, λοιπόν, δεν είναι μόνο μια θρησκευτική εορτή, αλλά και ένας καθρέφτης της ανθρώπινης ανάγκης για φως, ενότητα και αναγέννηση.